" BLABLABLA. Geen excuses.
Laat een screenings-
mammografie nemen. "
PERSMEDEDELING VAN HILDE CREVITS, VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN
14/12/20223
Jaarrapport Bevolkingsonderzoeken naar kanker 2023: Minister Crevits blijft oproepen om deel te nemen
Vandaag heeft Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Hilde Crevits de nieuwe cijfers uit het jaarrapport Bevolkingsonderzoeken 2023 van het Centrum voor Kankeropsporing bekend gemaakt. Dat gebeurde in de mammografische eenheid van het AZ Sint Lukas in Brugge. Vorig jaar ontvingen 1,6 miljoen Vlamingen een uitnodiging. Toch gaat een deel van de doelgroep nog altijd niet in op dit gratis aanbod: 11,8% heeft nog nooit een uitstrijkje laten nemen, 14,4% is nog nooit gescreend op borstkanker, en een kwart liet zich nog nooit screenen op dikkedarmkanker. Vlaams minister Hilde Crevits roept op om toch deel te nemen. Want dankzij de bevolkingsonderzoeken worden meer kankers in een vroegtijdig stadium gevonden.
“Vlaanderen blijft de strijd tegen borstkanker, baarmoederhalskanker en dikkedarmkanker onverminderd verderzetten, met resultaat. Dankzij de bevolkingsonderzoeken worden meer kankers in een vroegtijdig stadium gevonden. Toch gaat een deel van de doelgroep nog altijd niet in op dit gratis aanbod. Dit moet beter, wetende dat het vroegtijdig opsporen van kanker de kans op genezen beduidend verhoogt. Het is daarom cruciaal dat we blijven inzetten op de groep die zich nog nooit liet screenen. We doen dat onder andere door de massamediacampagne BLABLABLA, betere ondersteuning en verspreiding via de huisartsen en heel lokale, wijkgerichte acties die meer kwetsbare mensen rechtstreeks gaan aanspreken.” – Vlaams minister van Welzijn en Volksgezondheid Hilde Crevits
Tijdige opsporing is belangrijk om kanker in een vroeg en beter geneesbaar stadium te kunnen behandelen, zo blijkt opnieuw uit het jaarrapport 2023 van het Centrum voor Kankeropsporing.
Vorig jaar ontvingen 1,6 miljoen Vlamingen, die tot de doelgroep behoren, een uitnodiging in de bus om gratis deel te nemen aan de bevolkingsonderzoeken naar borst-, baarmoederhals-, of dikkedarmkanker. Onderzoek gebeurt respectievelijk met een mammografie, een uitstrijkje en een stoelgangstaal.
Binnen het Bevolkingsonderzoek Borstkanker liet 64,7% van de volledige doelgroep vrouwen tussen 50 tot en met 69 jaar zich volgens de richtlijnen screenen. Bij vrouwen die zich laten screenen op borstkanker worden meer dan 75% van de borstkankers gevonden in een vroegtijdig stadium. Bij vrouwen die niet deelnemen aan het Bevolkingsonderzoek is dit minder dan 50%.
Binnen het bevolkingsonderzoek Dikkedarmkanker ontvingen 731.787 personen, in de doelgroep van mannen en vrouwen tussen de 50 en 74 jaar, een stoelgangtest in 2022. 48,3% van hen stuurden een staal terug. In 2021 werden er dankzij dit Bevolkingsonderzoek 627 nieuwe invasieve en 651 in situ (beperkt tot de plaats van ontstaan) dikkedarmkankers gedetecteerd. Voor deelnemers in de eerste 6 maanden van 2022 zijn dat nu 198 nieuwe invasieve en 176 in situ dikkedarmkankers.
In 2022 werden in totaal 315.7875 uitnodigingen verstuurd naar vrouwen tussen de 25 en 64 jaar om deel te nemen aan het Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker. Van de volledige doelgroep laat 64,5% zich screenen. In 2021 werden er 254 nieuwe invasieve baarmoederhalstumoren gediagnosticeerd. 93,5% van alle tumoren bevonden zich nog in stadium 0.
Persoonlijk informeren via de huisarts
Om het bereik van de bevolkingsonderzoeken te vergroten worden tal van acties opgezet. Zo is er de BLABLABLA mediacampagne via kanalen als de nationale radio en TV, sociale media, affichage aan winkels en busaffichage. Vanaf 2024 wordt deze versterkt via online sociale media, zodat de campagne het hele jaar door online aanwezig is.
Er worden sinds dit jaar ook wijkgerichte acties opgezet in samenwerking met de netwerkcoördinatoren van de mutualiteiten, Logo’s en lokale besturen. In 2024 zal dit verder uitgebreid worden met diverse andere organisaties waaronder wijkgezondheidscentra en instellingen voor personen met beperking, zodat ook kwetsbare doelgroepen beter bereikt worden.
Minster Crevits ziet tot slot ook een cruciale rol weggelegd voor de huisarts. Zij zijn nauw betrokken bij de doelgroep en kunnen het gesprek aanknopen over deze bevolkingsonderzoeken. Vanuit CvKO worden er tools aangereikt om de huisarts zoveel mogelijk te informeren over zijn patiënten. Zowel over de deelname, het resultaat als de follow-up. Vanaf dit jaar zijn in het EMD (=Elektronisch Medisch Dossier) de screeningsresultaten voor baarmoederhalskanker en dikkedearmkanker ook als laboresultaat toegankelijk, zodat de huisarts sneller kan kijken wie van zijn patiënten al dan niet deelneemt aan de bevolkingsonderzoeken. Minister Crevits doet daarom nogmaals een warme oproep aan de artsen om deze rol op te nemen.
Bevolkingsonderzoek Dikkedarmkanker: Jongste doelgroep bereiken blijft uitdaging
De totale dekkingsgraad bleef voor het bevolkingsonderzoek Dikkedarmkanker stabiel met 64,2% in 2022 (versus 64,3% in 2021). Kijken we naar de deelname na een uitnodiging, dan zien we dat de 60-64-jarigen in 2022 meer meededen: 58,2% en dus een stijging van 4.1% t.o.v. vorig jaar. De jongste groepen, die nog maar recent toegevoegd zijn, blijken minder deel te nemen (40% responsgraad bij de 50-54 jarigen en 43% bij de 55-59 jarigen). Gezien het hier gaat om verhoudingsgewijs de grootste groep, daalt daardoor de totale responsgraad.
Het blijft dus belangrijk om deze groep te overtuigen van het nut van screening van dikkedarmkanker. Goed nieuws is dat er een daling is van de groep die nog nooit deelnam (25,5% in 2022 tov. 26,1% in 2021). 9 van de 10 deelnemers zijn ook zeer trouw zijn na een vorige deelname.
Bevolkingsonderzoek Borstkanker: vooraf vastgelegde afspraak verdubbelt deelname
In Vlaanderen gebruiken we in het Bevolkingsonderzoek Borstkanker vooraf geplande uitnodigingen waar plaats, datum en tijd in vermeld staan. Het CvKO onderzocht het effect van die vooraf geplande afspraak op de deelname in het Vlaamse bevolkingsonderzoek. In totaal werden 4.798 vrouwen willekeurig toegewezen om ofwel een voorafgeplande afspraak, ofwel een open uitnodiging te ontvangen (die geldig was als voorschrift maar waarvoor de vrouw zelf een afspraak moest maken). Het versturen van een uitnodiging met een vooraf geplande afspraak bleek een zeer effectief hulpmiddel om de deelname te verhogen: de vooraf ingeplande afspraak verdubbelde de kans op deelname. Wel is het belangrijk dat de vrouwen de mogelijkheid krijgen om hun afspraak makkelijk te verplaatsen of te annuleren.
Koen Van Herck, Stichting Kankerregister: “Deelneemsters aan het Bevolkingsonderzoek Borstkanker hebben bovendien een duidelijk lagere kans om te overlijden aan borstkanker dan vrouwen die niet deelnemen (ongeacht of deze vrouwen zich buiten het bevolkingsonderzoek toch laten onderzoeken). Onderzoek van Stichting Kankerregister, in samenwerking met CvKO, Departement Zorg en externe experts, toont aan dat het Bevolkingsonderzoek Borstkanker zijn belangrijkste doelstelling – het verlagen van de kans op borstkankersterfte – inderdaad behaalt. In deze studie was de kans om te overlijden aan borstkanker voor vrouwen die hadden deelgenomen aan het bevolkingsonderzoek gehalveerd.”
Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker: Jongste en oudste leeftijdscategorieën vergen nog extra inspanningen
Voor het Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker zijn nog inspanningen nodig om de jongste (van 25 tot en 29 jaar) en de oudste leeftijdscategorieën (van 55 tot en met 64 jaar) aan te sporen om zich te laten screenen. We zien lokaal ook grote verschillen; in ongeveer de helft van de Vlaamse gemeenten laat meer dan 65% van de doelgroep zich driejaarlijks onderzoeken, terwijl de andere helft toch nog een tandje moet bijsteken.
Patrick Martens, Directeur van het Centrum voor Kankeropsporing: “We zijn in 2023 gestart met het doorsturen van datum laatste uitstrijkje naar alle Vlaamse huisartsen van hun GMD-patiënten. Aan de hand van het elektronisch medisch dossier kan de huisarts nagaan welke patiënten zich de afgelopen drie jaar niet preventief hebben laten screenen. Zo kan de huisarts zijn of haar patiënten gericht informeren en motiveren om deel te nemen aan het Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker.”
PERSCONTACT:
- Carmen De Rudder – Woordvoerder minister Crevits – 0492 34 60 66
- Dr. Patrick Martens – directeur CvKO: 0479 90 18 71 -patrick.martens@bevolkingsonderzoek.be
- Mevr. Katia Emmerechts – Stichting Kankerregister: 02 250 10 10 – katia.emmerechts@kankerregister.org
Alle informatie:
www.bevolkingsonderzoek.be
Voor regionale cijfers: https://bevolkingsonderzoek.incijfers.be
Over het Centrum voor Kankeropsporing
Het Centrum voor Kankeropsporing organiseert de Bevolkingsonderzoeken naar kanker in opdracht van de Vlaamse overheid. Het verstuurt de uitnodigingen, bewaakt de kwaliteit, en informeert de bevolking.
ww.cvko.vlaanderen; www.linkedin.com/company/cvko
Over de Stichting Kankerregister
De Stichting Kankerregister is verantwoordelijk voor de verzameling, de kwaliteitscontrole, de verwerking en de analyse van de kankerregistratiegegevens, en brengt zo belangrijke – wetenschappelijk onderbouwde – informatie in kaart voor diverse stakeholders. Daarnaast registreert de Stichting Kankerregister alle testresultaten van stalen afgenomen ter hoogte van borst, dikke darm en baarmoederhals, en beschikt ze via het Intermutualistisch Agentschap over specifieke terugbetalingsgegevens gerelateerd aan kankerscreening. Het Kankerregister en het Centrum voor Kankeropsporing zetten deze informatie in bij de organisatie en evaluatie van de Bevolkingsonderzoeken.
www.kankerregister.be; www.linkedin.com/company/belgiancancerregistry
